Idea studiów varsavianistycznych wywodzi się z założenia, że studenci Uniwersytetu Warszawskiego, Politechniki Warszawskiej i wszystkich pozostałych uczelni warszawskich powinni znać miasto, w którym się uczą, jego historię i współczesne problemy, a jednocześnie współtworzyć jego przyszłość, działając teraz i w przyszłości na rzecz miasta. A miasto powinno być odbiorcą projektów – odbiorcą choćby w postaci wykazanego zainteresowania działalnością uczelni, efektami prac, nagradzania, eksponowania, a być może wdrażania.

   Autorski Projekt Warszawa Marka Ostrowskiego, w tym studia varsavianistyczne, wzbudziły zainteresowanie największych i najbardziej renomowanych uczelni warszawskich: Uniwersytetu Warszawskiego, do którego dołączyły Akademia Sztuk Pięknych, Politechnika Warszawska oraz Szkoła Główna Handlowa. To ważne wsparcie, bo dzięki temu w projekcie uczestniczą uczelnie reprezentujące humanistyczne, przyrodnicze, artystyczne, techniczne i ekonomiczne kierunki studiów, a co za tym idzie – szerokie spojrzenie na miasto.

   Zainteresowanie historią Warszawy okazało się niezależne od kierunku studiów. Większą rolę odegrała szeroko rozumiana potrzeba interdyscyplinarnego i intelektualnego włączenia się studentów i pracowników we wspólny nurt aktywności międzyuczelnianego środowiska akademickiego z wyraźnie sformułowaną ideą przewodnią.

   Historię Warszawy można opowiedzieć podręcznikowymi wydarzeniami społecznymi z dziedziny prawa, religii czy polityki. Ich spektakularność, a często widowiskowość spychają niekiedy w cień znacznie ważniejsze dokonania intelektualne, dzięki którym rozwija się nasza cywilizacja. Historia rozwoju infrastruktury miejskiej: i tej materialnej, na przykład urbanistycznej, i tej niematerialnej, na przykład organizacji zarządzania i finansowania, projektowania i budowy łączności radiowej, sieci komunikacyjnej, wodociągowej, elektrycznej, cieplnej, budowy przepraw (mostów, wiaduktów, podziemnych tuneli metra, niedostępnych przejść międzyfortecznych czy kanałów burzowych), może być równie fascynująca zarówno od strony rozwoju myśli technicznej, jak i roli w ewolucji miasta.

   Projekt wykładów varsavianistycznych zaproponowany przez Marka Ostrowskiego jest przede wszystkim nastawiony na czynny i twórczy udział studentów, którzy biorą udział nawet w przygotowywaniu podręczników. Obok upublicznienia wiedzy o mechanizmach funkcjonowania metropolii, o przestrzeni miasta i rozwoju tej przestrzeni: geograficznej, historycznej, społecznej, ekonomicznej, przyrodniczej, intelektualnej, kulturowej, administracyjnej etc., istotne jest również sukcesywne wprowadzanie studentów kolejnych roczników w krąg zainteresowań, inspiracji i współpracy na rzecz Warszawy.

   Interdyscyplinarne zajęcia są prowadzone partnersko z kilkudziesięcioosobowym zespołem wykładowców. Stwarza to niezwykłe możliwości szerokiego i bardzo atrakcyjnego poznania aglomeracji z perspektywy różnych dziedzin.

   Gospodarzem wykładów stał się Wydział Biologii UW, którego nowoczesna i gościnna sala wykładowa, zlokalizowana w nowoczesnym kampusie Ochota, jest w stanie pomieścić dużą liczbę studentów. Niektóre z wykładów, zgodnie z programem, odbywają się w innych salach: w Zamku Królewskim, w Muzeach, w klubie Stodoła i w innych miejscach powiązanych bezpośrednio z treścią i atmosferą wykładu.